Historia

W 1993 r. Ośrodek Edukacji Ekologicznej EKO-OKO i „Twoje Dziecko” zainteresowały się opiniami kobiet o oddziałach położniczych. Odpowiedziało 250 kobiet. Pisały: o niegodnym traktowaniu, samotności, rozdzieleniu z dzieckiem i bliskimi. W 1994 r. do akcji dołączyła „Gazeta Wyborcza”. Na podstawie prawie 15 tysięcy opinii kobiet powstał pierwszy “Przewodnik po szpitalach położniczych w Polsce”. Był to pierwszy monitoring porodówek. Rozpoczęły się zmiany.

Chciałyśmy kontynuować pracę i wykorzystać zainteresowanie naszą pierwszą akcją. Po jej zakończeniu przychodziły do nas listy opisujące przeżycia z porodu. Obdarzono nas wielkim zaufaniem. Musiałyśmy działać. Chciałyśmy ocalić ten zapał do zmian i sprawić, by prawa kobiet były szanowane. Powstała Fundacja. Przyjęłyśmy na siebie wiele zobowiązań, czułyśmy ważność tematu. Miałyśmy nadzieję, że proces ten da się zakończyć szybko.

Spisujemy Dekalog Rodzenia po ludzku, w którym zawarłyśmy wszystkie istotne dla nas wartości. Podkreślamy w nim, że każda kobieta ma prawo do opieki okołoporodowej opartej na szacunku, poszanowaniu jej godności, intymności i decyzji. Mówimy w nim o prawie do przygotowania się i urodzenia dziecka w zgodzie ze sobą, w wybranym miejscu z bliską osobą, do kontaktu z dzieckiem i rodziną bez ograniczeń. W 2011 r. Dekalog przyjmie nazwę Standardów Opieki Okołoporodowej i stanie się obowiązującym prawem.

Rozpoczęłyśmy naszą działalność edukacyjną. Pierwsza konferencja Fundacji pt.: „Potrzeby kobiet – potrzeby nowoczesnego położnictwa” skierowana była do osób zajmujących się opieką okołoporodową. W ciągu 25 lat zorganizowałyśmy 58 takich konferencji. Wzięło w nich udział ponad 11 tys. uczestników. Od 2001 roku Fundacja prowadzi także szkolenia i warsztaty. Uczestniczyło w nich prawie 6 tys. osób.

Tą kampanią obalałyśmy powszechny w Polsce w tamtym okresie mit, że kobieta-matka powinna być szczęśliwa. Temat depresji okołoporodowej był tematem tabu. Kobiety w ciąży i matki dotknięte depresją okołoporodową nie mogły liczyć na zrozu­mienie ani na fachową pomoc. Publikowałyśmy broszury informacyjne dla kobiet, artykuły dla personelu medycznego, sygnalizowałyśmy problem i czynniki ryzyka depresji okołoporodowej jako choroby.

W kolejnej kampanii nagłaśniamy problem łamania praw kobiet, walczymy o uszanowanie podmiotowości rodzącej. Kobieta nie miała prawa do informacji o przebiegu porodu i stanie zdrowia dziecka. Nie mogła wybrać pozycji porodowej, ani wyrazić zgody na interwencje medyczną. Zabraniano jej kontaktu z dzieckiem. Hasło “Walczymy o normalność” zawarte było w trzech postulatach: Masz prawo działać. Masz prawo pytać. Masz prawo decydować.

Chciałyśmy sprawdzić, na ile skuteczne były nasze działania. Po apelu Fundacji wpłynęło 40 tys. ankiet od kobiet. Oceniono 413 szpitali. Wiele szpitali pobierało opłaty za poród rodzinny jak za usługę dodatkową, specjalną. Przyszli rodzice przyjęli, że poród po ludzku to przywilej i trzeba za niego drogo zapłacić. Po naszych wielokrotnych interwencjach opłaty za poród rodzinny zostały zniesione.

Mówiłyśmy głośno, że kobiety cierpią. Fizycznie i psychicznie. Wciąż naruszane są ich prawa. Rutynowe nacięcie krocza dokonywano bez ich zgody. Działo się tak w 80% przypadków u kobiet rodzących po raz kolejny, w blisko 100% – przy pierwszych porodach. Tego typu interwencje były szkodliwe, nigdy nie było dowodów na ich skuteczność. Zaczęłyśmy wywierać presję, by procedur tych zaniechano.

W 2011 r. w Polsce tylko 10% noworodków miało szansę na kontakt z matką zaraz po porodzie. Rozpoczęłyśmy kampanię społeczną o uznanie pierwszego niezakłóconego badaniami kontaktu. Jest to niezwykle ważne zarówno dla rozwoju dziecka jak i zdrowia psychicznego matki. Dzięki naszym działaniom dziś 93% matek i zdrowych noworodków doświadcza kontaktu „skóra do skóry” tuż po porodzie.

Lata naszej pracy przyniosły efekty. Pod presją Fundacji i kobiet Ministra Zdrowia Ewa Kopacz podpisała rozporządzenie dotyczące Standardów Opieki Okołoporodowej. Dokument ten zawiera wszystkie elementy Dekalogu Rodzenia po Ludzku i obowiązuje we wszystkich szpitalach w Polsce. Potrzeby i prawa kobiet, bezpieczeństwo medyczne i ochrona fizjologii to najważniejsze cele Rozporządzenia. Obejrzyj film! 

Stworzyłyśmy portal gdzierodzic.info – bazę z danymi na temat wszystkich porodówek w Polsce oraz narzędzie do sprawdzania jakości opieki. W 2018 r. ruszyła akcja „Głos Matek ma moc zmiany”. Dzięki kobietom wypełniającym elektroniczne ankiety rozpoczęłyśmy stały monitoring porodówek. Od 2019 r. na portalu publikowany jest aktualizowany na bieżąco ranking porodówek „Głos matek”.

W 2015 r. dostałyśmy nagrodę Światowej Organizacji Zdrowia. Za szczególny wkład w rozwój działań na rzecz poprawy zdrowia publicznego. Za pracę nad jakością opieki okołoporodowej, za wysiłek w uświadamianiu kobiet o przysługujących im prawach. „Dzięki działaniom Fundacji na przestrzeni ostatnich 20 lat, kobietom w Polsce mogą towarzyszyć osoby bliskie w ramach powszechnego ubezpieczenia, a po porodzie przebywają one ze swoimi dziećmi”.

Jako pierwsza organizacja w Polsce otrzymałyśmy nagrodę Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych. Za skuteczne rzecznictwo oraz wsparcie praw kobiet i noworodków. ”Działania Fundacji doprowadziły do poprawy traktowania kobiet w polskich szpitalach pozwalając im rodzić po ludzku. (…) wzmocniła kobiety jako pacjentki, tak żeby mogły domagać się swoich praw związanych z porodem i wsparła promocję jakości opieki, a tym samym zapewniła implementacje międzynarodowych standardów położniczych.”

Z inicjatywy Fundacji powstała petycja pt. „Obywatele w obronie Standardów Opieki Okołoporodowej”, którą podpisało 75 tys. osób. Dzięki intensywnym działaniom i naciskom prawa rodzących udało się utrzymać w randze rozporządzenia. Gwarantuje ono każdej kobiecie równy dostęp do ujednoliconych standardów opieki, do określonych badań w ciąży, do aktywnego porodu, kontaktu z dzieckiem i wsparcia w karmieniu piersią. Do szczególnej troski i opieki w trudnych sytuacjach położniczych.

Po 25-latach wciąż działamy. Udało się osiągnąć wiele, jednak epidemia SARS-CoV-2 spowodowała kolejną falę obostrzeń i utrudnień. Walczymy o hospitalizowane noworodki separowane od rodziców, pod naszą petycją do Ministra Zdrowia podpisało się ponad 100 tys. osób. Monitorujemy porodówki, w akcji „Głos matek” przez 3 lata wzięło udział 80 tys. kobiet. Zakładamy grupę wsparcia „Gdzie Rodzić po Ludzku”. Nie poddajemy się. Jesteśmy blisko kobiet w pandemii – słuchamy, wspieramy i reagujemy.

Założyłyśmy stronę Fundacji, z której można pozyskać szczegółowe informacje o misji Fundacji, realizowanych projektach i kampaniach. Zamieszczono na niej wzory pism do pobrania, narzędzia umożliwiające złożenie skargi do szpitala oraz bezpłatną bazę prawnych artykułów dzięki czemu kobiety mają w jednym miejscu kompleksowe informacje na temat swoich praw w okresie okołoporodowym z różnych dziedzin prawa. Na stronie Fundacji publikowane są wyniki interwencji w szpitalach i w instytucjach oraz raporty o opiece okołoporodowej. Strona zawiera bazę wiedzy dla profesjonalistów z artykułami z zakresu tematyki okołoporodowej, zgodnymi z medycyną opartą na dowodach (Evidence Based Medicine – EBM), których autorami są uznani specjaliści. Ze względu na sytuację w Ukrainie i falę uchodźczyń wojennych, w ramach pomocy kobietom w ciąży, opracowano artykuły w języku ukraińskim o podstawach prawnych i formalnościach związanych z porodem w Polsce.

Ranking Szpitali Rodzić po Ludzku ma długą historię. Już pierwsze akcje społeczne pod hasłem „Rodzić po ludzku” w latach 1994 i 1995 miały między innymi na celu opracowanie przewodnika po polskich porodówkach. Kobiety miały możliwość przekazania swoich historii porodowych w postaci listów. Obecnie punkty są przydzielane szpitalom na podstawie odpowiedzi kobiet na temat opieki w danym szpitalu udzielonych za pomocą ankiety „Głos matek” w 10 obszarach. Ranking otrzymał swoje logo i jest publikowany regularnie: raz w miesiącu jako TOP10 w Polsce oraz raz na kwartał jako TOP3 w Regionach. Jest to projekt unikatowy na skalę światową, ponieważ ocena szpitali dokonuje się na podstawie rzeczywistych doświadczeń kobiet. Ranking nie tylko pomaga kobietam wybrać dobre miejsce do porodu, ale również zyskał uznanie wśród decydentów i personelu medycznego szpitali, którzy zabiegając o wysoką punktację poprawiają jakość opieki okołoporodowej w swoich placówkach.